سوگیری روانی مانند یک میانبر ذهنی یا یک پاسخ از پیش برنامه ریزی شده است که مغز ما از آن برای کمک به تصمیم گیری سریعتر استفاده می کند و اغلب بر اساس تجربیات، باورها و فرضیات قبلی ما است. سوگیری ها به ما کمک می کنند تا دنیای اطراف خود را درک کنیم و به سرعت پاسخ دهیم، به خصوص زمانی که اطلاعات ناقصی در اختیار داریم، یا زمانی که با اطلاعات بیش از حد زیاد و پیچیده ای سروکار داریم. با این حال، این سوگیری ها همیشه دقیق نیستند و گاهی اوقات می توانند منجر به اشتباه در قضاوت شوند. اغلب اوقات، می توانند بسیار مفید باشند و در وقت شما صرفه جویی کنند، اما وقتی نوبت به معامله می شود، می تواند منجر به اشتباهات پرهزینه در معامله گران شود.

به عنوان مثال، معامله گران اغلب تمایل دارند که به دلیل زمان ویا پولی که قبلا سرمایه گذاری کرده اند در موقعیت معاملاتی زیانده خود بمانند. یک معامله گر ممکن است به معاملات بازنده خود ادامه دهد زیرا حاضر نیست اشتباهش را بپذیرد و ضرر کند، حتی اگر چشم انداز معامله به طور عینی منفی باشد و برنامه معاملاتی آنها را نقض کند. این وضعیت را مغلطه ی هزینه ی هدر رفته (Sunk Cost fallacy) می‌نامند. بنابراین، سوگیری های روانی همان تمایلات ذاتی هستند که می توانند بر رفتار، ادراک و تصمیم گیری ما تاثیر بگذارند. البته لزوما بد نیستند، اما آگاهی از آنها می تواند به ما کمک کند تا تصمیمات بهتر و آگاهانه تری بگیریم و این امر نه تنها برای شغل معامله گری، بلکه برای همه انواع تصمیم گیری‌ها صادق است.

در اینجا قصد داریم تا به 5 مورد از رایج‌ترین و مشکل‌سازترین سوگیری‌هایی که بر تصمیم‌گیری در حین ترید تاثیر می‌گذارند بپردازیم:

سوگیری واپس نگری (Hindsight bias)

این سوگیری این گونه است که افراد پس از وقوع یک رویداد، باور می کنند که می توانستند نتیجه آن رویداد را پیشبینی کنند، اگرچه در واقعیت، اینگونه نیست.

در معاملات، این سوگیری اغلب معامله گران را به تغییر سیستم معاملاتی و تغییر قوانین معاملاتیشان پس از ضرر اخیر یا زمانی که یک فرصت معاملاتی عالی را از دست داده اند، سوق می دهد. معامله گران قوانین معاملاتی کاملا جدیدی را در اختیار خواهند داشت که به آنها امکان می دهد بر اساس اطلاعات جدید، ضرر واقعی را به یک ترید برنده بالقوه تبدیل کنند. به طور معمول، این اطلاعات یا در زمان ورود اولیه آنها در دسترس نبوده است، یا نیاز به رویکرد معاملاتی کاملا متفاوتی دارد. تغییر قوانین معاملاتی بر اساس تنها یک اتفاق رخ داده در معامله، عمل اشتباهی است. تغییر قوانین معاملاتی باید بر اساس یک مجموعه داده به اندازه کافی بزرگ (معمولا حدود 30 معامله یا بیشتر) انجام شود و هرگونه تغییر ابتدا باید توسط یک بک تست تایید شود.

مغالطه قمارباز

مردم تمایل دارند که باور کنند رویدادهای گذشته می توانند بر نتایج آینده تاثیر بگذارند در حالیکه در واقعیت کاملا تصادفی هستند. به عنوان مثال: وقتی یک سکه را شیر یا خط می اندازید و 5 بار شیر می‌آید، بسیاری از مردم بر این باورند که خط دچار تاخیر شده، زیرا بارها و بارها فقط شیر آمده‌ است. اما در واقعیت هر رخداد شیر یا خط سکه کاملا تصادفی و مستقل از قبلی است. حتی پس از 10 شیر متوالی، احتمال آمدن خط در حرکت بعدی صفر نیست. در معاملات، معامله گران معتقدند که پس از 5 ضرر متوالی، معامله سودده به تاخیر افتاده است. با این حال، معامله بعدی شما مستقل از معامله قبلی است و تحقق یک معامله برنده شانس بالاتر (یا کمتر) ندارد.

سوگیری زیان گریزی (Loss aversion bias)

این وضعیت به تمایل افراد برای ترجیح دادن اجتناب از ضرر بر کسب سود اشاره دارد. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که ضررها از نظر روانی دو برابر قدرتمندتر از سودها هستند. به زبان ساده، درد باخت از نظر روانی دو برابر بیشتر از لذت بردن است.

این سوگیری می‌تواند باعث شود تا معامله‌گران به امید بازگشت دوباره و کسب سود برای مدت طولانی در معاملات بازنده خود بمانند، یا از معاملات برنده خیلی زود خارج شوند تا به سود خود دست یابند، حتی اگر این کار کاملا برخلاف قوانین معاملاتی آنها و برخلاف هر گونه تحلیل نموداری باشد. در واقع تصمیمات آنها فقط بر اساس احساسات است.

سوگیری تایید

سوگیری تایید به تمایل به طرفداری، تفسیر و به خاطر سپردن اطلاعات به گونه‌ای اشاره دارد که باورها یا فرضیه‌های قبلی ما را تایید ‌کند، درحالی که به طور همزمان اطلاعاتی را که با آنها در تضاد است نادیده می‌گیریم یا رد می کنیم. هنگامی که در یک معامله هستید و فرض کنید استراتژی معاملاتی شما سیگنال خرید برای EUR/USD به شما می دهد چند ساعت بعد، دوباره به نمودارهای خود باز می گردید تا معامله را بررسی کنید. قیمت در حال حاضر دیگر صعودی به نظر نمی رسد و نشانه های واضحی وجود دارد که ترید شما ممکن است صحیح نباشد. با این حال، به دلیل سوگیری تایید، ممکن است علائم نزولی را نادیده بگیرید و به طور نامتناسبی بر علائم صعودی تمرکز کنید، حتی اگر به معنای استفاده از ابزارها، شاخص‌ها و مفاهیمی باشد که معمولا در استراتژی معاملاتی خود از آنها استفاده نمی‌کنید.

این سوگیری می تواند منجر به تصمیمات معاملاتی ضعیف شود، زیرا معامله گر به طور دقیق تمام اطلاعات موجود و بالقوه مرتبط را در نظر نمی گیرد. ممکن است حتی زمانی که شواهد حاکی از آن است که خروج هوشمندانه تر است، معامله را حفظ کنند، یا زمانی که سیگنال های آنها در مورد چنین اقدامی هشدار می دهد، ممکن است حتی بیشتر خرید کنند.

سوگیری شترمرغ

سوگیری شترمرغ زمانی است که معامله‌گران اطلاعات منفی را نادیده می‌گیرند، مانند شترمرغی که سر خود را در زمین فرو می‌کند. در معاملات، این می تواند به این معنی باشد که معامله گران به برنامه معاملاتی خود پایبند نیستند و حتی با وجود اینکه معامله آنها بر خلاف آنها پیش می‌رود، اقدامی نمی کنند و معامله به ضرر بسیار بیشتری می کند درحالی که باید مدت ها قبل‌تر معامله را می بستند. چنین معامله گرانی فقط به این دلیل که نمی خواهند با واقعیت روبرو شوند و امیدوارند که به نحوی مشکل خودبه خود برطرف شود، از نگاه کردن به موجودی حساب خود اجتناب می کنند.

انحراف از قوانین معاملاتی آزمایش شده شما همیشه یک تصمیم نادرست است و به ناچار منجر به تناقضات و نتایج بد معاملاتی خواهد شد.

مهم است که تصمیمات معاملاتی درستی بگیرید حتی اگر در لحظه احساس خوبی نداشته باشید.

نکاتی مهم برای کاهش تاثیر سوگیری‌های ذهنی

سوگیری های روانی می توانند بر تصمیم گیری در معاملات تاثیر بگذارند، منجر به اشتباهات پرهزینه شوند و به معاملات شما در دراز مدت آسیب برسانند. غلبه بر این سوگیری‌ها نیازمند آگاهی و انضباط است.

آگاهی به معامله گران اجازه می دهد تا متوجه شوند که تصمیم گیری آنها مختل شده است و در حال طی مسیری اشتباه هستند. برای بالا بردن سطح آگاهی خود، داشتن یک ژورنال معاملاتی به شما کمک می کند تا معاملات خود را دوباره زنده کنید و به شما اجازه می دهد تا متوجه الگوهای منفی و مخرب در رفتار معاملاتی خود شوید.

نظم و انضباط برای مقاومت در برابر تمایل به درگیر شدن در الگوهای منفی مورد نیاز است. سوگیری ها به سختی به دستگاه تصمیم گیری انسان متصل می شوند و غلبه بر تعصب ها نیاز به زمان و صبر دارد. درک این نکته مهم است که بهبود رویکرد شما در ترید یک فرآیند است. وقتی هر از چند گاهی به الگوهای قدیمی خود باز می گردید ناامید نشوید. در یک زمان روی یک جنبه از معاملات خود کار کنید و با افزایش خودآگاهی، تصمیمات آگاهانه بگیرید و به طور مداوم فرآیندهای معاملاتی خود را اصلاح کنید. با گذشت زمان، با پشتکار، شاهد بهبود در معاملات خود خواهید بود.